Wettelijke regelingen | Kennispunt Mantelzorg

WETTELIJKE REGELINGEN OMTRENT DE COMBINATIE WERK EN ZORG

Onderstaande informatie komt uit de 'Mantelzorgwijzer', een doorverwijsinstrument voor mantelzorgers met informatie over wettelijke regelingen en nuttige diensten en voorzieningen.

Momenteel wordt de mantelzorgwijzer en onderstaande informatie niet meer up-to-date gehouden. Met de komst van het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg (www.mantelzorgers.be) is er een website waar steeds de meest recente informatie beschikbaar is. We verwijzen dan ook graag naar hen door.

Als werknemer met mantelzorgtaken kan het zijn dat je nood hebt aan het tijdelijk stopzetten of verminderen van je loopbaan om even meer tijd te kunnen vrijmaken voor de zorg. In dat geval zijn er verschillende mogelijkheden wanneer je als werknemer in loondienst bij een organisatie aan de slag bent. In dit onderdeel wordt een overzicht gegeven van de wettelijke regelingen. Voor meer informatie neem je best contact op met je RVA-kantoor. Zij kunnen jouw specifieke situatie onder de loep nemen en gepaste antwoorden bieden op al jouw vragen.

Enkele algemene aandachtspunten:

Voor sommige regelingen moet je aan bepaalde tewerkstellings- of anciënniteitsvoorwaarden voldoen. Deze worden hier niet weergegeven. Voor meer informatie hieromtrent neem je contact op met de RVA of raadpleeg je de infobladen op de website: www.rva.be/nl/infobladen-voor-werknemers.
De regelingen die wel of niet mogelijk zijn, zijn afhankelijk van de sector waarin je werkt (openbare sector of privésector).
Tijdskrediet en thematisch verlof zijn twee verschillende verlofstelsels.
Thematisch verlof en tijdskrediet/loopbaanonderbreking kosten de werkgever niets. Het is de RVA die de uitkering aan de werknemer betaalt.
Thematisch verlof en tijdskrediet staan los van elkaar. De duur van thematisch verlof wordt niet in rekening gebracht om na te gaan of iemands recht op tijdskrediet uitgeput is of niet.
Loopbaanonderbreking en tijdskrediet hebben mogelijks een invloed op je vakantiedagen, je eindejaarspremie en je pensioen. Voor meer info contacteer je de RVA of kan je surfen naar de website van de Rijksdienst voor Pensioenen: www.onprvp.fgov.be of de Pensioendienst voor de Overheidssector www.pdos.be (openbare sector).
Tip: Ben je ouder dan 50 jaar? Contacteer dan zeker de RVA en laat je bijstaan in je keuze voor thematisch verlof/loopbaanonderbreking/tijdskrediet. Vanaf 50 jaar gelden er soms hogere uitkeringen, die verschillen afhankelijk van de regeling.

Maatregel?	Wat?	Meer info?
Thematisch verlof	Thematisch verlof is een periode waarbij het werk geheel of gedeeltelijk (1/2 of 1/5) onderbroken wordt zonder dat er een einde komt aan de arbeidsovereenkomst. Tijdens deze periode kan de werknemer een uitkering van de RVA krijgen. De thematische verloven gelden zowel voor werknemers in de privésector als werknemers in de openbare sector. SOORTEN THEMATISCH VERLOF: Ouderschapsverlof: volledige of gedeeltelijke loopbaanonderbreking die de mogelijkheid biedt arbeidsprestaties tijdelijk te schorsen of te verminderen met het oog op de opvoeding van jonge kinderen. Duur: 4 maanden volledige onderbreking, 8 maanden gedeeltelijke (1/2) onderbreking of 20 maanden gedeeltelijke (1/5) onderbreking. Verlof voor medische bijstand: volledige of gedeeltelijke loopbaanonderbreking die de mogelijkheid biedt arbeidsprestaties tijdelijk te schorsen of te verminderen om bijstand te verlenen aan een gezinslid of familielid tot de tweede graad, dat lijdt aan een zware ziekte. Als zware ziekte wordt beschouwd, elke ziekte of medische ingreep die de behandelende geneesheer als zodanig beoordeelt en waarvoor hij meent dat elke vorm van sociale, familiale of mentale bijstand noodzakelijk is voor het herstel. Duur: 12 maanden volledige onderbreking of 24 maanden gedeeltelijke (1/2 of 1/5) onderbreking voor eenzelfde persoon. *Mini-verlof voor medische bijstand: arbeidsprestaties kunnen volledig geschorst worden gedurende een week (aansluitend verlengbaar met een bijkomende week) om een minderjarig kind tijdens of net na zijn/haar hospitalisatie wegens een zware ziekte bij te staan of te verzorgen. Palliatief verlof:* volledige of gedeeltelijke loopbaanonderbreking die de mogelijkheid biedt arbeidsprestaties tijdelijk te schorsen of te verminderen om palliatieve zorgen te verstrekken. De persoon aan wie je palliatieve zorgen verleent, hoeft geen gezins- of familielid te zijn. Onder palliatieve zorgen verstaat men elke vorm van bijstand (medisch, sociaal, administratief en psychologisch) en verzorging van ongeneeslijk zieke personen die zich in de terminale fase van hun leven bevinden. Duur: 1 maand volledige onderbreking gedeeltelijke (1/2 of 1/5) onderbreking voor eenzelfde persoon, verlengbaar voor 1 maand. Opmerkingen: Thematisch verlof is een recht. De werkgever kan uitstel vragen, maar kan het niet weigeren. Aan thematisch verlof zijn er minder voorwaarden verbonden dan aan tijdskrediet. Het is aan te raden eerst thematisch verlof op te nemen alvorens het tijdkrediet te raadplegen: voor thematisch verlof is er een verhoogde uitkering voor werknemers vanaf 50 jaar (bij gedeeltelijke onderbreking) tijdens thematische verlof gebruik je niets van je tijdskrediet (en omgekeerd): beiden staan los van elkaar.	Thematisch verlof vraag je aan bij de werkgever of personeelsdienst van de organisaties. Meer info: www.rva.be/nl/infobladen-voor-werknemers Meer info: www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t19 www.rechtenverkenner.be Meer info: www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t18 www.rechtenverkenner.be Meer info: www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t20 www.rechtenverkenner.be
Tijdskrediet of loopbaanonderbreking	Tijdskrediet of loopbaanonderbreking is een periode waarbij het werk geheel of gedeeltelijk (1/2 of 1/5) onderbroken wordt zonder dat er een einde komt aan de arbeidsovereenkomst. Tijdens deze periode kan de werknemer een uitkering van de RVA krijgen. De term ‘tijdskrediet’ wordt gebruikt in de privésector, de term ‘loopbaanonderbreking’ wordt gebruikt in de openbare sector. In veel organisaties wordt een limiet gehanteerd van het aantal werknemers dat tijdskrediet kan opnemen (wettelijke grens: 5%). Net als het thematisch verlof, is ook tijdskrediet een recht waarop de werknemer een beroep kan doen. Wanneer de limiet (van 5%) in een organisatie echter bereikt is, kan de werkgever de aanvraag uitstellen en het tijdskrediet wordt dan niet onmiddellijk toegekend. De werknemer komt op een wachtlijst terecht. Er zijn wettelijke voorrangsregels opgesteld (waarbij tijdskrediet omwille van zorgredenen op de eerste plaats staat), maar ook de organisatie kan bepaalde voorrangsregels hanteren voor de goedkeuring van tijdskrediet. [Lees meer] Tijdskrediet is langer in duur in vergelijking met thematisch verlof, maar heeft minder hoge uitkeringen. OPENBARE SECTOR – ‘Gewone’ loopbaanonderbreking De wetgeving rond loopbaanonderbreking in de openbare sector staat op de helling. Er bestaan naast jaarlijkse vakantiedagen, heel wat verschillende soorten loopbaanonderbrekingen, en dit afhankelijk van de sector en het soort contract (statutair vs. contractueel) dat de werknemer heeft. Raadpleeg de website van de RVA voor gedetailleerde en up-to-date informatie. PRIVÉSECTOR – Tijdskrediet Tijdskrediet einde loopbaanstelsel / landingsbaan: Vanaf 60 jaar (uitzonderlijk vanaf 55 jaar) kunnen werknemers hun arbeidsprestaties gedeeltelijk (1/2 of 1/5) verminderen. Opm.: Aan deze regeling zijn anciënniteits- of tewerkstellingsvoorwaarden gekoppeld. Algemeen stelsel tijdskrediet 2.a Tijdskrediet zonder motief: gehele of gedeeltelijke (1/2 of 1/5) vermindering van arbeidsprestaties. Opgelet: sinds 01/01/2015 is er geen uitkering meer voorzien voor wie tijdskrediet zonder motief opneemt. 2.b Tijdskrediet met motief: Gemotiveerd tijdskrediet geeft de werknemer recht om de loopbaan volledig of gedeeltelijk (1/2 of 1/5) te onderbreken, bovenop het basisrecht van tijdskrediet zonder motief. 2.b.1 Tijdskrediet met motief zorg en opleiding: Mogelijk voor de zorg voor een kind jonger dan 8 jaar, voor het verstrekken van medische bijstand, om palliatieve zorgen toe te dienen, voor het volgen van een opleiding. Duur: 36 maanden, eventueel kan dit uitgebreid worden tot 48 maanden (niet voor motief opleiding). Opm.: Voor volledige of 1/2 onderbreking moet dit in cao van arbeidsreglement vastgelegd zijn. 2.b.2 Tijdskrediet met motief ziek of gehandicapt (inwonend) kind: Mogelijk voor zorg aan ziek minderjarig kind en zorg aan gehandicapt (inwonend) kind (jonger dan 21 jaar). Duur: 48 maanden	Tijdskrediet vraag je aan bij de werkgever of de personeelsdienst van de organisatie. Meer info: www.rva.be/nl/infobladen-voor-werknemers Meer info: www.rva.be/nl/infobladen-voor-werknemers Meer info Oude regeling: www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t138 Nieuwe regeling: www.rva.be/nl/documentatie/infoblad/t150
Vakantiedagen	Vakantiedagen kunnen worden ingezet om zorgtaken op te nemen. In bepaalde organisaties worden extra anciënniteitsdagen of arbeidsduurverminderingsdagen (ADV-dagen) toegekend.
Andere verlofstelsels	Omstandigheidsverlof: Werknemers hebben recht om afwezig te blijven van het werk met behoud van hun normale loon bij bepaalde familiale gebeurtenissen. Er is dan sprake van ‘klein verlet’.	Meer info: Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, onder ‘schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst’.
	Verlof om dwingende redenen: Verlof om dwingende redenen geldt vooral bij ziekte, een ongeval of een ziekenhuisopname van een nabij familielid. Het verlof mag niet meer dan tien dagen (privésector en openbare sector contractueel) of 45 dagen (openbare sector statutair, stagiair, mandaathouders) per burgerlijk jaar in beslag nemen. Meestal wordt het niet vergoed.	Meer info: Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, onder ‘schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst’.
	Uitzonderlijk verlof voor de begeleiding van bepaalde personen (openbare sector): Je krijgt een verlof van maximaal vijf werkdagen per kalenderjaar om zieken, personen met een handicap en maatschappelijk kwetsbaren te vergezellen tijdens vakantiereizen en –verblijven in België of in het buitenland die worden georganiseerd door een vereniging, een openbare instelling of een privé-instelling.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be
	Uitzonderlijk verlof wegens overmacht: Dit verlof is enkel van toepassing op statutairen (openbare sector). Je krijgt een verlof van maximum vier werkdagen per kalenderjaar wegen overmacht te wijten aan de ziekte of een ongeval van een persoon waarmee je samenleeft op dezelfde woonplaats.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be
	Verminderde prestaties wegens persoonlijke aangelegenheden: Dit verlof is enkel van toepassing op statutairen (openbare sector) en kan enkel opgenomen worden wanneer de goede werking van de dienst niet in het gedrang komt.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be
	Afwezigheid van lange duur wegens persoonlijke aangelegenheden: Dit verlof is enkel van toepassing op statutairen (openbare sector). De werknemer kan voltijds onbetaald verlof krijgen. Voor de volledige loopbaan gaat het om een totaal van twee jaar.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be
	Vierdagenweek – vrijwillig, met premie, zonder premie, vanaf 50 of 55 jaar: Dit verlof is enkel van toepassing op statutairen (openbare sector). In het stelsel van de vrijwillige vierdagenweek werkt de medewerker vier volledige dagen per week en heeft één vrije dag. Die vrije dag kan steeds aangepast worden. Tijdens de periode van de vrijwillige vierdagenweek mag de werkgever geen winstgevende activiteiten uitoefenen.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be
	Verlof zonder wedde: Verlof zonder wedde opnemen, kan een mogelijkheid zijn om de arbeidsprestaties even te onderbreken. Het is echter een gunst die de werkgever de werknemer verleent (niet afdwingbaar) en de financiële gevolgen moeten in overweging genomen worden.	Meer info: www.fedweb.belgium.be www.rechtenverkenner.be

Met dank aan: Johan Quintens, RVA Brugge.