EEN HAALBARE COMBINATIE?
Mantelzorg en werk combineren, haalbaar?
De helft van de mantelzorgers voelt zich matig tot zwaar belast door de zorgsituatie (CBGS, 2003; De Boer et al., 2009). Eén op drie mantelzorgers heeft daarenboven een betaalde job. Werkende mantelzorgers ervaren vaak problemen in het combineren van betaald werk met mantelzorgtaken, zowel op praktisch als op mentaal vlak. Dit heeft verschillende redenen (Yeandle et al., 2006).
- Vooreerst kunnen spanningen en verantwoordelijkheden op het werk erg belastend zijn. Daar waar de meeste werknemers na het werk thuis of in een hobby wat stoom kunnen aflaten, staan mantelzorgers na de werkuren vaak nog heel wat mantelzorgtaken te wachten, waardoor zij onvoldoende kunnen recupereren en stilaan ‘opgebrand’ geraken.
- Daarnaast staan de bestaande ondersteunende maatregelen op arbeidsvlak niet altijd ter beschikking van van de werkende mantelzorger. Zo heeft niet iedere mantelzorger flexibele werkuren. Sommige mantelzorgers anticiperen op mogelijke problemen in de zorgsituatie en maken zoveel mogelijk overuren om die later te kunnen opnemen ‘in geval van een noodsituatie’, waardoor zij overbelast geraken. Anderen hebben reeds hun mogelijkheden voor tijdskrediet opgebruikt om de combinatie tussen arbeid en zorg vol te houden en staan met het water aan de lippen. Tijdskrediet is bovendien geen structurele oplossing voor een langdurige mantelzorgtaak in combinatie met betaald werk.
- Bovendien zijn mantelzorgers vaak terughoudend om hun werkgever op de hoogte te brengen van de aard en intensiteit van hun zorgverantwoordelijkheden. Ze hebben het gevoel dat het een privé-aangelegenheid is en dat zij er hun werkgever niet mee hoeven ‘lastig te vallen’. Ze voelen zich bijvoorbeeld schuldig wanneer zij het werk vroeger moeten verlaten en dus -naar hun aanvoelen- de collega's in de steek laten.
- Ook gebeurt het dat werkende mantelzorgers soms met onbegrip van leidinggevenden en collega’s te maken krijgen. Wanneer mantelzorg niet bespreekbaar is op het werk, zijn de mogelijkheden om tot een oplossing te komen die voor alle partijen werkt, dan ook beperkt.
- Ten slotte zijn sommige mantelzorgers in die mate belast met zorgtaken dat de combinatie met betaald werk vrijwel onmogelijk is. Ze zijn dermate belast dat ze uitvallen door ziekte, depressie of burn-out.
Mantelzorg en werk combineren, haalbaar!
Ondanks de mogelijke problemen bij overbelasting, willen veel mantelzorgers graag blijven werken, en dit niet alleen omwille van financiële redenen. Werken kan een bron van voldoening en erkenning zijn. Vaak ervaren mantelzorgers het werk als een welkome afwisseling die hen helpt de zorg voor de zorgbehoevende vol te houden. De sociale steun van collega’s kan helpen om de batterijen terug op te laden en even uit de beperkte wereld van de zorg te stappen. Uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers die blijven werken, minder lichamelijke en mentale klachten vertonen dan zij die stoppen met werken (Yeandle et al., 2006). Deze voordelen gelden uiteraard enkel wanneer de combinatie van zorg en arbeid haalbaar blijft. Werknemers die het gevoel hebben dat de combinatie tussen mantelzorg en werk haalbaar is, hebben ook minder behoefte om te stoppen met werken of een arbeidscontractwijziging aan te vragen.
